Deadlift man in de sportschool
Tips & Advies 11 minuten leestijd

Zo maak je zelf een goed trainingsschema

Als nieuwkomer in de wereld van fitness en krachttraining word je overweldigd door de hoeveelheid aan informatie. Krachttraining is gecompliceerd en een goed trainingsschema opstellen kan een aardige opgave zijn. Dit artikel is beslist voor jou als je wilt beginnen met krachttraining, op zoek bent naar een goed trainingsschema of meer wilt weten over het optimaliseren van je huidige trainingsprogramma.

Er zijn vele vormen van training om meer spiermassa en kracht op te bouwen. Krachttraining is bij uitstek de meest populaire en tevens meest succesvolle voor deze twee doeleinden. Het begrip krachttraining is breed en de essentie van krachttraining is meer kracht opbouwen door het bewegen onder weerstand.

Materialen die gebruikt worden zijn onder andere: dumbbells, barbells, machines, cable stations, kettlebells, suspension trainers, elastieken maar ook het eigen lichaamsgewicht is een prima manier om kracht en spiermassa op te bouwen.

Voor elk type materiaal valt wat te zeggen en de een is niet per definitie beter dan de ander. Het ligt puur aan de context. Zaken zoals je trainingservaring, doelstelling, genetische aanleg en blessures spelen allemaal mee bij de selectie van oefening en bijbehorend materiaal.

Hoe vaak moet je per week trainen?

Dit is een veel voorkomende vraag welke lastig te beantwoorden is. Je optimale trainingsfrequentie hangt namelijk van een hoop factoren af, zoals:

  • Jaren trainingservaring
  • Genetische aanleg
  • Geslacht
  • Je voedingspatroon
  • Slaap en herstellend vermogen
  • Andere vormen van training
  • Je trainingsdoelen

Hoe lager je herstellend vermogen bijvoorbeeld is, hoe minder trainingsvolume je waarschijnlijk kan hebben.

De totale trainingsfrequentie (aantal trainingen per week) ligt bij een absolute beginner bijna altijd lager dan bij een gevorderde. Een beginner zal al aardig wat progressie kunnen boeken met 1-2 trainingen per week, terwijl een meer gevorderde sporter er zeker 3 en liever meer nodig heeft.

Eén van de redenen waarom veel mensen stagneren is omdat hun trainingsvolume, frequentie en intensiteit niet meegroeien met hun trainingsjaren. Het gevolg is een plateau in spiergroei en krachttoename.

Je schema opbouwen

Voor veel enthousiastelingen is het kopiëren van een trainingsschema van een bodybuilder, atleet of celebrity de eerste stap in de wereld van fitness en krachttraining.

Het schema van een bodybuilder is helaas verre van optimaal voor een beginner. Niet alleen omdat trainingsvolume en intensiteit vaak te hoog zijn, maar ook omdat er niet rekening is gehouden met de personalisatie en je eigen ervaring. Daarnaast nemen veel professionele bodybuilders AAS (Androgene Anabole Steroïden) en kan het resultaat dus aardig tegenvallen of misleidend werken.

Schema’s van celebrities zijn meestal ook sub-optimaal. De 300 Spartan workout is bijvoorbeeld nog steeds populair onder mannen. Emotie speelt hier natuurlijk een grote rol want wanneer je 300 afgetrainde Spartanen op je beeldscherm ziet wil je meteen weten welk schema zij hiervoor hebben gebruikt.

Geloof ons als we je zeggen dat de 300 Spartan workout niet de snelste en beste weg is voor het bereiken van zo’n lijf. Make-up, goed licht en de nodige videobewerking wel.

Niet om de trainingsroutine en de ‘work-ethic’ van Gerard Butler en zijn kompanen te ondermijnen hoor. Je kan namelijk niet ontkennen dat hij onwijs hard heeft getraind om zo’n goed lichaam te krijgen. Hetzelfde geldt voor bodybuilders. AAS of niet, je moet extreem hard werken en veel opgeven om zo’n fysiek te ontwikkelen.

Soorten trainingsschema’s

Er bestaan vele soorten trainingsschema, maar de meest voorkomende krachttraining routines zijn:

  • Full body (je traint elke spiergroep in een training)
  • Upper-body / lower-body split (Training 1 is alleen upper-body en training 2 is lower-body)
  • Push / pull split (hetzelfde als een upper/lower split alleen doe je dan ‘duw’ oefeningen en ’trek’ oefeningen)
  • Bodypart split (elke trainingsdag train je meestal 1 tot 3 spiergroepen)

Laten we voorop stellen dat het beste trainingsschema het schema is wat ervoor zorgt dat je ook daadwerkelijk naar de sportschool gaat. Niks doen is per definitie slechter dan iets doen, of het nou optimaal is of niet. In die zin maakt je keuze dus niet bijster veel uit.

Echter; een beetje fanatiekeling traint frequent genoeg en wil uiteraard het beste trainingsschema.

Zodoende komen we al snel bij een full body routine uit. De eiwitsynthese (‘aanmaak’ van eiwitten binnen een organisme) pieken zijn optimaal en je boekt met een relatief lage trainingsfrequentie al erg goed vooruitgang.

Als je als beginner van plan bent om 4 keer of vaker per week te trainen kom je erg goed uit de voeten met een split routine (bodypart splits raden we niet aan). Tot 4 sessies per week is een full body meestal gunstiger. De volumeverdeling per spiergroep of oefening is dan namelijk wat evenrediger verdeeld.

Naarmate je meer trainingsjaren achter de rug hebt en jezelf kan classificeren als intermediate (of hoger) zal de trainingsfrequentie omhoog moeten gaan.

Dit wil overigens niet zeggen dat je als beginner geen vooruitgang boekt met de andere schema’s, maar we kijken naar wat over het algemeen beter werkt voor een beginnend krachtsporter of iemand met enige ervaring.

Soort

Voordelen

Full body

Frequente piek in eiwitsynthese, kortere en intensieve workouts, flexibeler qua tijdsindeling, minder trainingen in de week om voldoende volume te halen

Upper-body / lower-body split

Nog een prima eiwitsynthese frequentie, grotere hoeveelheid aan oefeningen (kan fijn zijn), makkelijker om musculaire disbalans weg te trainen, prettig wanneer je 4 keer per week of vaker wilt trainen

Push / pull split

Nog een prima eiwitsynthese frequentie, grotere hoeveelheid aan oefeningen (kan fijn zijn), makkelijker om musculaire disbalans weg te trainen, prettig wanneer je 4 keer of meer per week wilt trainen

Bodypart split

Achterlopende spiergroepen zijn gemakkelijk te trainen. Zeer veel hersteltijd (te veel), cardiovasculair is het niet erg zwaar, de trainingen zijn vaak korter.

Soort

Nadelen

Full body

Moeilijker om musculaire disbalans weg te trainen, cardiovasculair vaak intensiever, blessuregevoeliger wanneer je niet goed herstelt

Upper-body / lower-body split

Upper-body wordt meestal toch liever gedaan. Hoeveelheid volume op een spiergroep in de training kan te belastend zijn, zeker voor beginners. Een training missen is niet ideaal.

Push / pull split

Push training krijgt bij veel mensen toch meer aandacht. Hoeveelheid volume op een spiergroep in de training kan te belastend zijn, zeker voor beginners. Een training missen is niet ideaal.

Bodypart split

Eiwitsynthese is zeker niet optimaal. Te vaak té veel oefeningen in een training waardoor blessuregevoeligheid toeneemt. Een training overslaan betekent dat deze spiergroep pas een week later wordt getraind. Niet iedereen kan of wil praktisch elke dag naar de sportschool.

Selectie van kracht oefeningen

Kies uit elke categorie een oefening. Sommige oefeningen zijn een stuk technischer of zwaarder dan andere. Met name als je beginnend bent raden wij je aan om te zorgen dat je de techniek goed onder controle hebt en de oefening begrijpt. Techniek gaat, zeker in het begin, boven gewicht.

  • Horizontale duw beweging: (Knee) push-up, dumbbell (incline) bench press, (incline) bench press, cable fly
  • Verticale duw beweging: (Seated) shoulder press, one arm standing dumbbell press, barbell overhead press
  • Horizontale trek beweging: Seated row, cable face/shoulder pull, bent over barbell row
  • Verticale trek beweging: Lateral pulldown, assisted pull-up, (parallel grip) chin-up, pull-up, lat prayers
  • Knie dominate oefening: Barbell quat, goblet squat, lunges, (bulgarian) split squat, leg press
  • Heup dominante oefening: Hip extension, cable pull-through, glute bridge, hip thrust, barbell romanian deadlift
  • Biceps oefeningen: Dumbbell curl, barbell drag curl, one arm cable curl
  • Triceps oefeningen: One arm cable extension, barbell skullovers, overhead cable rope extension
  • Core oefeningen: Plank, pallof press, swiss ball of ab wheel rollout

Uiteraard zijn er nog vele andere oefeningen, maar bovenstaande lijst is een prima startpunt.

Voorbeeld trainingsschema

Onderstaande full body schema bestaat uit Training A en Training B welke je afwisselend doet. Wanneer je drie keer per week traint zien je trainingen er over twee weken zo uit: A-B-A, B-A-B etc.

Training ASetsHerhalingen*
Romanian deadlift46-15
Barbell bench press46-15
Goblet squat46-15
Pull-up46-15
One arm standing dumbbell press36-15
Cable face pull46-15
One arm cable extension**26-15
Dumbbell curl**26-15

Training BSetsHerhalingen*
Bulgarian split squat46-15
Push-up46-15
Hip extension46-15
Chin-ups46-15
Barbell overhead press36-15
Seated cable row46-15
Barbell skullovers**26-15
One arm cable curl**26-15

*Voor het gemak hanteren we een range van 6-15 herhalingen, maar wanneer je werkelijk een persoonlijk geoptimaliseerd trainingsschema wilt zal hier meer in gespecificeerd moeten worden. 

**Omdat de biceps en triceps al flink meegetraind worden tijdens veel van bovenstaande oefeningen is het geïsoleerd trainen van deze spiergroepen bij een beginner niet per definitie nodig.

Hoeveel sets en herhalingen?

Nu we een idee hebben van een basis trainingsschema voor krachttraining zijn er nog andere zaken om rekening mee te houden, zoals: het aantal sets en herhalingen per oefening.

Ook de rusttijd is een parameter welke niet mag worden vergeten. Te weinig rusten tussen je sets zorgt er namelijk voor dat je trainingsvolume aardig achteruit kan gaan.[1] Dit heeft ‘in the long run’ weer negatieve gevolgen voor spierhypertrofie en krachtopbouw.

In het algemeen is het goed managen van je rusttijd belangrijker naarmate je meer trainingservaring hebt. Een goede en gemakkelijke graadmeter is je ademhaling. Wanneer je niet meer buiten adem bent begin je aan de volgende set. Je rust dus ‘op gevoel’.

Bij beginners is de hoeveelheid rust tussen de sets vaak wat korter en iets minder van belang voor het opbouwen van spiermassa. Voornamelijk omdat zij een lagere intensiteit hanteren en er vaak minder algehele vermoeidheid ontstaat.

“Een beginner heeft nou eenmaal het geluk dat hij nog van de ‘beginner gains’ kan profiteren en gaat met een minimale effort al vooruit.”

Het aantal sets per oefening bepaal je door naar bovenstaande grafieken te kijken en jezelf in te delen op de juiste plaats. Een novice is iemand zonder enige ervaring tot ongeveer een jaar consequent trainen.

Een advanced krachtsporter word je niet zomaar en daar gaan zeker een aantal jaren van consequent trainen aan vooraf. De meeste mensen zitten in de praktijk toch in de novice of intermediate fase.

Dit komt meestal neer op circa 2-4 intensieve trainingen per week en circa 12-18 sets voor een spiergroep per week.

Het aantal herhalingen hangt ook af van meerdere factoren en een optimale ‘rep-range’ kan per persoon verschillen. Dit gaat echter het doel van dit artikel voorbij.

Aantal key-points om rekening mee te houden

  • Er is simpelweg niet een gigantisch verschil in spierhypertrofie wanneer verschillende rep-ranges worden vergeleken.
  • Doe het meerendeel van je trainingen in de rep-range die ervoor zorgt dat je voldoende werksets kan doen zonder té snel technisch falen te bereiken. Voor de meeste mensen (en zeker beginners) is 6-15 herhalingen een prima én prettige zone.
  • Train niet te licht en niet te zwaar. Als je (gemakkelijk) meer herhalingen kan halen dan de bovenkant van je rep-range train je waarschijnlijk te licht. Haal je de onderkant van je rep-range bij een oefening niet of zijn de herhalingen technisch eigenlijk niet in orde, dan train je waarschijnlijk net wat aan de zware kant. Zoek de sweet spot.
  • Aangezien verschillende rep-ranges wel een andere respons uitlokken (lees: kracht vs. spiermassa) doe je er goed aan om over een wat breder spectrum te trainen en je niet vast te klampen aan een strikte rep-range van bijvoorbeeld 10-12.

Laatste punten

Met bovenstaande in acht nemende is het nog belangrijk om te vermelden dat het opbouwen van spiermassa en kracht een langdurig proces is.

In het begin zal je snel progressie boeken, helemaal met een goed trainingsschema en de nodige commitment en consistentie.

Vergis je echter niet dat niet iedereen dezelfde resultaten zal boeken. Sommige mensen lijken drie keer zo snel vooruit te gaan dan jij, maar laat je hier niet door demotiveren.Enkele mensen hebben genetisch simpelweg wat meer geluk, maar voor velen is het de combinatie van een beter voedingspatroon, beter herstel, optimaler trainen en het goed inzetten van progressive overload.

Progressive overload houdt simpelweg in dat je probeert continu de vorige trainingsresultaten te overtreffen. Dit doe je door meer gewicht te tillen, maar kan ook door het verbeteren van techniek, meer herhalingen te doen, speciale trainingstechnieken toe te passen en nog veel meer.

Naast alle punten die we in dit artikel hebben besproken is het nastreven van progressive overload ontzettend belangrijk als je vooruit wilt blijven gaan!

Conclusie

  • Optimaliseren van techniek
  • Geen trainingen overslaan
  • Een gezond en volwaardig voedingspatroon bestaande uit genoeg eiwitten
  • Voldoende kwalitatieve slaap
  • Management van stressfactoren
  • Hou je een flinke tijd vast aan het trainingsschema wat je hebt opgesteld en maak gebruik van momentum
  • Verwissel niet te snel een oefening. Zolang je nog progressie maakt is het namelijk niet nodig om de oefening te veranderen

De basis van spiermassa en kracht winnen zit hem vooral in deze zaken. Laat je niet te snel verleiden om het compleet anders te doen. Ga aan de slag, blijf volhouden, wees geduldig en geniet van het proces!

  1. Senna, G., Salles, B.F., Prestes, J., Mello, R.A., & Roberto, S. (2009). Influence of Two Different Rest Interval Lengths in Resistance Training Sessions for Upper and Lower Body.
Olaf

Eigenaar | Personal Coach

Hij zorgt ervoor dat het hele team vanuit dezelfde visie werkt. Dankzij zijn ervaring als ondernemer en zijn gestructureerde aanpak richt hij zich voornamelijk op het coachen van zakelijke professionals. Het doel is om hen niet alleen fitter te maken, maar ook om buiten de gym betere prestaties te leveren en efficiënter om te gaan met de druk van hun veeleisende dagen. Olaf heeft samen met Janneke een Australian Sheppard Maddie genaamd.